Hoàn thiện tiêu chuẩn về tín chỉ carbon để không mất đi cơ hội phát triển rừng

Sau Hội nghị COP21, Thủ tướng đã giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Bộ NN&PTNT) cùng các cơ quan liên quan triển khai các nhiệm vụ để đáp ứng các cam kết quốc gia. Theo thỏa thuận mới, 100% tín chỉ carbon sẽ đóng góp vào Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC). Việt Nam đặt mục tiêu tạo ra 25 triệu tín chỉ carbon trong giai đoạn 2021-2025.

Rừng có vai trò rất quan trọng đối với cuộc sống con người và môi trường. Rừng cung cấp gỗ, củi, tạo ra oxy, điều hòa lưu lượng nước, là nơi cư trú của động thực vật và lưu giữ các nguồn gen quý hiếm. Rừng còn giúp giảm thiểu bão gió, chống xói mòn đất, bảo vệ môi trường, và đảm bảo sức khỏe con người. Về mặt kinh tế, rừng cung cấp nguyên liệu cho ngành xây dựng, chế biến lâm sản, sản xuất giấy, đồng thời tạo việc làm và nguồn thu nhập, thúc đẩy sự phát triển kinh tế.

Hướng đến phát triển rừng bền vững
Việt Nam đang tập trung phát triển rừng nhằm giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường, đảm bảo sinh kế và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế lâm nghiệp bền vững. Tín chỉ carbon rừng, được tạo ra từ các dự án giảm phát thải khí nhà kính như bảo vệ rừng, trồng rừng, tái trồng rừng và quản lý rừng bền vững, đang nhận được sự chú ý tại Việt Nam. Chủ rừng có thể quy đổi diện tích rừng thành lượng khí CO2 hấp thụ, từ đó chuyển thành tín chỉ carbon và giao dịch trên thị trường carbon thông qua các cơ chế giảm phát thải.

Phát triển thị trường tín chỉ carbon rừng góp phần thực hiện mục tiêu “Trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025” và đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Đồng thời, điều này khuyến khích người dân từ bỏ các hành vi phá rừng, tích cực hơn trong bảo vệ hệ sinh thái rừng, đảm bảo phát triển kinh tế bền vững.

Kịp thời đón bắt cơ hội
Theo ông Trần Hiếu Minh, Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Hợp tác Quốc tế, Cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT), Việt Nam đã nhận được 51,5 triệu USD từ Ngân hàng Thế giới (WB) sau khi chuyển nhượng 10,3 triệu tín chỉ carbon vào tháng 3/2024.

“Cả đối tác quốc tế và trong nước đều quan tâm đến việc giao dịch tín chỉ carbon. Nếu không tận dụng kịp thời, chúng ta có thể bỏ lỡ cơ hội quan trọng, vì tín chỉ carbon càng để lâu sẽ giảm giá trị, ảnh hưởng đến giá giao dịch,” ông Minh cho biết. Bộ NN&PTNT hiện đang lấy ý kiến các bộ, ngành và báo cáo Thủ tướng để đẩy nhanh các hoạt động liên quan nhằm tối ưu hóa cơ hội này.

Ông Vũ Tấn Phương, Giám đốc Văn phòng Chứng chỉ Quản lý Rừng Bền vững, nhận định rằng thị trường tín chỉ carbon toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ và trở thành một trong những lĩnh vực giao dịch sôi động nhất. Giá tín chỉ carbon rất đa dạng, dao động từ 1-2 USD đến gần 200 USD một tín chỉ.

Các quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc, và Úc đã phát triển tiêu chuẩn quốc gia cho tín chỉ carbon. Các doanh nghiệp tại đây không chỉ tuân thủ nghĩa vụ giảm phát thải mà còn áp dụng cơ chế tự nguyện trong sản xuất và kinh doanh, đảm bảo minh bạch trước sự giám sát quốc tế.

Tại Việt Nam, Bộ NN&PTNT đang gấp rút hoàn thiện tiêu chuẩn tín chỉ carbon rừng, hướng đến xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh, thu hút đầu tư và vận hành hiệu quả thị trường tín chỉ carbon trong nước.

Thiết lập cơ chế giao dịch
Nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, ông Hà Công Tuấn, nhấn mạnh rằng giao dịch tín chỉ carbon rừng hiện nay chủ yếu dựa trên hợp tác quốc tế và cơ chế tự nguyện, chưa phải thị trường bắt buộc.

Việt Nam hiện chưa có cơ chế vận hành chính thức cho thị trường tín chỉ carbon. Theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone, thị trường tín chỉ carbon dự kiến sẽ được thiết lập vào năm 2028.

“Khi chưa có thị trường chính thức, tôi cho rằng chúng ta nên cho phép thí điểm và xuất khẩu tín chỉ carbon ra thị trường quốc tế,” ông Tuấn chia sẻ.

Thách thức và định hướng tương lai
Ông Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài nguyên Môi trường, đánh giá rằng Việt Nam đã đạt được nhiều thành công trong huy động tài chính cho giảm phát thải, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp. Sau gần một thập kỷ chuẩn bị, Việt Nam đã bán tín chỉ carbon thành công, mang lại 51,5 triệu USD. Hiện nay, quốc gia này đang triển khai các dự án lớn hơn, chẳng hạn như dự án 1 triệu ha lúa liên kết với tín chỉ carbon.

Tuy nhiên, ông Thọ nhận định rằng Chính phủ vẫn khá thận trọng trong giao dịch tín chỉ carbon. “Trong các hội thảo quốc tế, chúng tôi đã bàn luận về việc kết nối thị trường tự nguyện và tuân thủ,” ông cho biết.

Thị trường tuân thủ được thiết lập từ các cam kết quốc gia theo Công ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu, trong khi thị trường tự nguyện cho phép giao dịch tín chỉ carbon không bắt buộc giữa các tổ chức, công ty hoặc quốc gia. Các quốc gia tiên phong như Hàn Quốc đã sớm kết nối hai thị trường này, nhưng Việt Nam vẫn còn dè dặt.

Theo ông Thọ, tín chỉ carbon trên thị trường tự nguyện thường có giá thấp. Do đó, việc kết nối giữa hai thị trường là rất quan trọng. Nếu tín chỉ carbon của Việt Nam được tăng giá trên thị trường tuân thủ, điều này sẽ khuyến khích nông dân sản xuất, nâng cao thu nhập, và hướng tới nền nông nghiệp bền vững.

Ông Thọ phân tích thêm rằng các dự án tín chỉ carbon thường mất từ 12-18 tháng để xây dựng cơ sở, 3 năm để kiểm kê, và 3-5 năm để giao dịch tín chỉ. Việc kéo dài quá trình này có thể khiến Việt Nam gặp khó khăn trong việc kết nối thị trường.

“Đây là một vấn đề lớn. Tôi mong các bộ, ngành nhanh chóng phối hợp để thực hiện vấn đề này. Hiện nay, chúng ta đang quá thận trọng. Bộ NN&PTNT cần hành động nhanh chóng nếu không muốn bỏ lỡ cơ hội bắt kịp thế giới,” ông Thọ nhấn mạnh.

Hoàn thiện tiêu chuẩn tín chỉ carbon và thiết lập cơ chế giao dịch là yếu tố then chốt để Việt Nam tận dụng tối đa nguồn tài nguyên rừng và duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Với những hành động kịp thời và chính sách đồng bộ, thị trường tín chỉ carbon của Việt Nam sẽ đóng góp đáng kể vào phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

Theo: BaoChinhphu.vn